બીરજુ બીરવા ભાગ – 22

 

 બીરજુ બીરવા ભાગ – 22

રઘુનંદન ઉર્ફે રઘાને બોલતો સાંભળીને જગજીવન ઉર્ફો જગાએ બંનેને કહ્યું, “મારે, તમારા અને અજયના સંબંધો ક્યારથી છે અને એ આપણા વિશે શું જાણે છે અને તમે પોલીસ સાથે કેમ ઘરોબો કેળવ્યો બધી જ માહિતી જોઈએ છે. ટોળીના સરદાર તરીકે  આ મારો હુકમ પણ છે.”

રઘુનંદન ઉર્ફે રઘો એના પિતા જગાના બુલંદ અવાજથી આદેશાત્મક રીતે પૂછાયેલ આ સવાલનો જવાબ આપવો કે નહિ ? તે અંગે સહેજ વિચારમાં પડ્યો. બીરવાએ રઘુનંદનના ચહેરાની સામુ જોઈને જાણે એની મનોસ્થિતીનો તાગ મેળવી લીધો હોય તેમ તરત જવાબ આપ્યો, “સરદાર આપના હુકમ અને ટોળીના પ્રસ્થાપિત નિયમો વચ્ચે પરસ્પર વિરોધાભાસ થાય છે. ટોળીનો નિયમ છે કે, “ટોળીની બહારના કોઈપણ વ્યક્તિ દ્વારા ટોળીને કે તેના કોઈપણ સભ્યને મદદ મળતી હોય અગરતો આવી મદદ મળી હોય તો તે સભ્યનું નામ અને માહિતી ટોળીના સરદારને પણ આપવાની મનાઈ છે.” તે છતાં આપની આમાન્યા જાળવતા હું એટલું કહીશ કે, રાજસ્થાનની ઘટનામાં અજયે આપણને મદદ કરી હતી. તેમજ અમારા ભાઈ-બહેનના સંબંધો અને રઘુનંદન તથા અજય વચ્ચેની મિત્રતાના સંબંધોના કારણે ટોળીને કોઈ જ નૂકશાન નથી કે આગળ પણ કોઈ ભય નથી અને આ વાત ઉપર હવે આગળ કોઈ જ ચર્ચા કરવી મને જરૂરી લાગતી નથી.” બીરવાના દ્વારા સરદારને યાદ કરાવેલ નિયમથી વાત વણસી જાય તેવું વાતાવરણ થતું જોઈને મંગળદાસ ઉર્ફે મંગાએ કીધું. “બીરજુ, બેટા, સમજી વિચારીને સંબંધોમાં આગળ વધવું. ટોળીનો નિયમ બરાબર છે અને તમે એ પાળ્યો એ પણ સારી વાત છે. પણ સરદાર પૂછે એ માહિતી આપવી જોઈએ એમ હું માનું છું. તમે હાલ આપવા ન માંગતા હોવ તો વાંધો નહિ.” બીરવા અને રઘુનંદન બંને એ એકબીજા સામું જોયું અને પછી જગજીવન ઉર્ફે જગા તથા મંગળદાસ ઉર્ફે મંગાની રજા માંગી બંને રૂમમાંથી નીકળી ગયા.

થોડીવાર વાતાવરણમાં નીરવ શાંતિ ફેલાઈ ગઈ. જગાને પોતાનું અપમા થયું હોય તેવું લાગ્યું. મંગળદાર ઉર્ફે મંગાએ જગાના ચહેરાને વાંચી લીધો. થોડીવારની શાંતિ પછી મંગાએ જગાને કહ્યું, “છોકરાઓ આપણા કરતા પણ હોંશિયાર છે. જે કરે છે તે વિચારીને જ કરે છે. જો એક વાત સમજ, હાલના જમાનામાં જૂની પધ્ધતિ અને વિચારધારા કામની નથી. આજે આપણે એક પ્રતિષ્ઠા ભર્યું જીવન જીવીએ છીએ તો તેના મૂળમાં આ છોકરાઓ જ છે અને બીજી વાત, ટોળીના નવી પેઢીના બધા જ છોકરાઓએ બીરજુને પોતાની સરદાર ગણી લીધી છે. રઘાએ પણ. એટલે આપણે આપણી મર્યાદા સચવાય તેવી રીતે જ વાત કરવી પડે. તારી વાત સાચી છે. આજે પોલીસ અધિકારી છેક આપણા આંગણે આવી રાત રોકાઈ અવસર માણીને ગયો. પોલીસનો ભરોસો નહિ એ સાચી વાત. પણ એણે પણ અંહિયા આવતા પહેલા પોતાની નોકરી, હોદ્દા અને સામાજિક પ્રતિષ્ઠાના જોખમનો અંદાજ લગાવ્યો જ હશે અને પછી એને અંહિ આવવાનું યોગ્ય લાગ્યું હશે તો જ આવ્યો હશે અને હવે આપણે પણ ક્યાં આપણા જૂના ધંધામાં છીએ.” જગાને મંગાની વાત સાચી લાગી એના મનને શાંતિ થઈ અને ચહેરા ઉપર સ્મિત આવ્યું. બીરવા અને રઘુનંદનના  લગ્નના પંદર દિવસ પૂરા થઈ ગયા હતા. ઉદય ટ્રસ્ટની પ્રવૃત્તિ સારી રીતે ચાલી રહેલ હતી.

બીરવા અને રઘુનંદનના લગ્નનો પ્રથમ મહિનો પૂરો થયો એ સાંજે જગજીવને પોતાની ટોળીના સભ્યો માટે એક સમૂહ ભોજનનું આયોજન કર્યું, મંગાને પણ કારણની ખબર ન હતી. સમૂહ ભોજન બાદ જગાએ બુલંદ અવાજે કહ્યું, સહુને જય માતાજી આજે તમને બધાને એક ખાસ વાત કહેવાની છે. પોતપોતાના ગ્રુપમાં રહેલ બધાનું ધ્યાન જગજીવન ઉર્ફે જગા તરફ ગયું ધીમે ધીમે બધા જ જગાની નજીક આવી ગયા. ટોળીના સરદાર આજે કંઈક જણાવવા માંગતા હતા. બધાને નજીક આવી ગયેલા જોઈ તે અંગેની ખાતરી કરી લીધા બાદ, જગાએ આગળ કહ્યું, માતાજીની દયાથી આપણે બધા આજે એક ખૂબ સારી રીતે જીવી રહ્યા છીએ. આપણા ભૂતકાળના જીવન એ સમયની રઝળપાટ એ તમને બધાને યાદ હશે જ. તમારામાંથી કેટલાક એ વખતે બહુ નાના હતા અને કેટલાકનો તો જન્મ પણ નહતો થયો. મારી પેઢીના લોકોને એ રઝળપાટ અને સતત વિચરણ અને એ બધી જ ઘટનાઓ યાદ હશે. સમય બદલાયો અને બીરજુની કળા જોઈને એની ભણવાની માંગણી જોઈને મેં બીરજુ સહિત તમને બધાનો ભણાવવાનું નક્કી કર્યું સાથે સાથે વારસાગત જે શીખ્યા હતા જે આવડતું હતું તે બધું જ તમને જણાવ્યું શીખવ્યું. મારી અગાઉના સરદારે મને તેમની હયાતીમાં જ સરદાર તરીકેની જવાબદારી આપી અને મેં આ જવાબદારી પૂરી નિષ્ઠાથી નિભાવી, સમય થઈ ગયો છે કે, હું પણ નવા સરદારની નિમણુંક કરી નિવૃત્ત થઈ જાવું. આટલુ કહ્યા પછી જગજીવને એક વિરામ લીધો અને સામે ઉભેલા એની ટોળકીના સભ્યોના ચહેરા ઉપર એક નજર ફેરવી. લગભગ દરેકના ચહેરા ઉપર આશ્ચર્યના ભાવ હતા. થોડાક વિરામ બાદ જગજીવને આગળ કહ્યું, મારી આગળના સરદારે મને નિયુક્ત કર્યો હતો હું ટોળકીના નવા સરદાર તરીકે બીરજુ એટલે બીરવાને નિયુક્ત કરું છું. જગજીવનની જાહેરાત સાંભળીને ટોળકીના સર્વેએ તાળીઓ પાડી નવા સરદારને વધાવી લીધા. બીરજુ ઉર્ફે બીરવાએ આગળ આવીને પોતાના પિતા મંગળદાસ ઉર્ફે મંગાના તથા સસરા જગા ઉર્ફે જગજીવનના ચરણ સ્પર્શ કર્યા. એ પછી ટોળકીના સર્વે વડીલોના ચરણ સ્પર્શ કર્યા, નવી પેઢીના લોકોએ બીરજુને શુભેચ્છાઓ આપી. મોડી રાત સુધી વાતોનો દોર ચાલ્યો આખરે બીરજુ ઉર્ફે બીરવાએ દરેકને આરામ કરવા જવા જણાવ્યું અને સમારંભ પૂરો થયો.

બીરજુ બીરવા ભાગ – 21

 

 બીરજુ બીરવા ભાગ – 21

“શું ભાઈ, તું પણ આમ ડર લાગે એવી રીતે જોઈ રહ્યો હતો.” બીરવા બોલી ઉઠી અને સી.પી. અજય શેલતની ઓફિસમાં હાજર રહેલ ત્રણે વ્યક્તિઓ બીરવા, રઘુનંદન અને અજય હસી પડ્યા અને એમના હાસ્ય ઓફિસની બહાર પણ પડઘાઈ રહ્યું. “જો ભાઈ, આ અમારા લગ્નની કંકોત્રી, તારે આવવાનું જ છે.” એ પછી બીજી આડી અવળી વાતો કરીને બીરવા અને રઘુનંદન સી.પી. અજય શેલતની રજા લઈને નીકળ્યા. સામખિયાળીમાં બીરવા અને રઘુનંદનના લગ્નની તૈયારી પૂરજોશમાં અને છેલ્લા તબક્કામાં ચાલી રહી હતી. બીરવા અને  રઘુનંદનના લગ્ન માટે વાડી નોંધાવવામાં આવી હતી. બીરવાએ એક રૂમ અલગથી ખાલી રખાવ્યો હતો. જગજીવન અને મંગળદાસે આ રૂમ કોના માટે એવી પૂછપરછ કરતા બીરવાએ એટલું જ કીધું હતું કે, મારા ભાઈ માટે. જગજીવન અને મંગળદાસ કંઈ જ સમજ્યા નહિ પણ બીરવાની વાતનો કોઈએ વિરોધ પણ ન કર્યો. લગ્નના દિવસની આગલી સાંજે સામખિયાળીમાં એક સફેદ ટોયોટા ઈનોવા ગાડી આવીને આંગણે ઉભી રહી. ડ્રાઈવર સાઈડ ઉપર બેઠેલ વ્યક્તિએ દરવાજો ખોલ્યો અને નીચે ઉતર્યો. પ્રભાવશાળી ચહેરો ક્લીન શેવ્ડ કરેલ હતો. ટુંકા ક્રુ કટ વાળ પડછંદ હાઈટ બોડી ડેનિમ બ્લ્યુ પેન્ટ અને વ્હાઈટ શર્ટમાં એ સોહામણો લાગતો હતો. બીરવા અને રઘુનંદન આવનારના સ્વાગત માટે ઘરના આંગણે આવી ગયા. બીરવા અને રઘુનંદને આવનારનું ઉમળકા ભેર સ્વાગત કર્યું અને બીરવાએ કહ્યું, “આવી ગયો ભાઈ. રસ્તામાં કોઈ તકલીફ નથી પડીને?” આવનારે કહ્યું, “ના રે મને શું તકલીફ પડવાની?” કહી પોતાના બંને હાથ પહોળા કર્યા અને બીરવા અને રઘુનંદન બંને આવનારને ભેટી પડ્યા. જગજીવન અને મંગળદાસ બાધાની જેમ આ જોઈ રહ્યા હતા. બીરવાની પાછળ પાછળ આવેલ હેમંત ઉર્ફે સરમણે ગાડીમાંથી આવનારની બેગ પોતાના હાથમાં લઈ લીધી. બીરવાની પાછળ પાછળ બધા જ વાડીમાં દાખલ થયા. બીરવાના રૂમની બાજુમાં બીરવાએ ખાલી રખાવેલ રૂમમાં આવનારનો સામાન મૂકવામાં આવ્યો. સાંજે સંગીત સંધ્યા હતી. બીરવા અને રઘુનંદન જે રીતે આવનારની સરભરા સાચવતા હતા તે જોઈને જગજીવન અને મંગળદાસને એટલો ખ્યાલ આવી ગયો હતો કે, આવનાર બહુ જ ખાસ છે જેને બીરવા પોતાનો ભાઈ ગણે છે. સંગીત સંધ્યા પત્યા પછી બીરવાએ આવનારનો પરિચય જગજીવન અને મંગળદાસ પોતાના પિતા અને સસરાને કરાવ્યો, “બાપુ આ છે અજય શેલત. કમિશ્નર ઓફ પોલીસ, રાજકોટ, મારો ભાઈ.” પોલીસ શબ્દ સાંભળીને જગજીવન અને મંગળદાસના ચહેરા ઉપર ચિંતા દેખાઈ આવી. ‘આવો સાહેબ, અમારા આંગણે આપ મહેમાન બન્યા અમારા જીવન ધન્ય થઈ ગયા.” મંગળદાસે સ્વસ્થતા કેળવીને અજય શેલતને આવકારો આપ્યો. “આવવાનું જ હતું. બેનીને વચન જે આપ્યું હતું અને હું અંહિયા પોલીસ અધિકારી તરીકે નહિ પણ બીરવાના ભાઈ તરીકે આવ્યો છું.” અજય શેલતે જણાવ્યું. બીરવા અને રઘુનંદનના લગ્નનો પ્રસંગ ખૂબ જ સારી રીતે સંપન્ન થયો. ચોરીમાં જવ-તલ હોમવાની વિધી સી.પી. અજય શેલતે કરી. લગ્નના બીજા દિવસે અજય શેલતે પરિવારના સર્વેની રજા લઈને વિદાય લીધી ત્યારે મંગળદાસ અને જગજીવને નિરંતનો શ્વાસ લીધો. સાંજે જગજીવને રઘુનંદન અને બીરવાને પોતાના રૂમમાં આવવા કહ્યું. બીરવા અને રઘુનંદને સાંજે લગભગ જોડે જ જગજીવન ઉર્ફે જગાના રૂમમાં પ્રવેશ કર્યો. મંગળદાસ ઉર્ફે મંગો પણ જગજીવનની જોડે જ હતો. બંને વડીલોના ચહેરા ઉપરથી બીરવા સમજી ગઈ કે વાત સીધી જ અજય શેલત સાથે સંકળાયેલી હશે. બીરવા અને રઘુનંદને બંને વડીલોના ચરણ સ્પર્શ કર્યા અને રૂમમાં સામે ગોઠવેલ ખુરશીમાં બેઠક લીધી.

“બીરવા, તમને સમજાવવા તો ન પડે કે આપણે પોલીસથી એક અંતર રાખવું આપણા માટે સારૂ છે.” સીધી જ મુદ્દાની વાત કરતા જગજીવનદાસે બીરવાને કહ્યું.

બીરવા કંઈ જવાબ આપે તે પહેલા જ રઘુનંદને કહ્યું, “બાપુ, તમે ખોટી ચિંતા કરો છો. હું બીરવા અને અજય અમે જોડે જ ભણતા હતા અને હા, અજયને આપણા ભૂતકાળની ખબર જ છે.”

જગજીવન  અને મંગળદાસ બંને એકબીજાની સામું આશ્ચર્યથી જોઈ રહ્યા.

બીરજુ બીરવા ભાગ -20

 

 બીરજુ બીરવા ભાગ -20

એક જ સમાજ હતો અને બધા જ એક બીજાને સારી રીતે ઓળખતા હતા એટલે બીરવા અને રધુનંદનના લગ્ન થાય એમાં કોઈને કોઈ વાંધો કે વિરોધ ન હતો. બે ખાસ મિત્રો જગો ઉર્ફે જગજીવનદાસ અને મંગો ઉર્ફે મંગળદાસ વેવાઈ બનવાના હતા. સારા ચોઘડિયામાં ગોળધાણા ખવાઈ ગયા, જગજીવનદાસની પત્ની શારદાએ બીરવાને ચુંદડી ઓઢાડી. સગપણનો પ્રસંગ સારી રીતે પૂર્ણ થયો. ઉદય ટ્રસ્ટના મુખ્ય તમામ કાર્યકર્તાઓએ પ્રસંગ માણ્યો હતો. દરેકના ચહેરા ઉપર ખુશી હતી. પ્રસંગ બાદ જગજીવન અનં મંગળદાસ બંને ફળિયામાં ખાટલો ઢાળીને બેઠા હતા. એમના સમાજમાં આટલી સારી રીતે ધામધુમથી કોઈ જ પ્રસંગ થયો ન હતો. ક્યાંથી થયો હોય? ભૂતકાળમાં એમની પ્રવૃત્તિઓ જ એવી હતી કે કોઈ એક સ્થાને લાંબો સમય રોકાઈ શકાય તેવું હોય જ નહિ. બીરવા ઉર્ફે બીરજુની ભણવાની માંગણી સ્વીકારી અને નવી પેઢીના બાળકોને ભણાવ્યા એ જ બાળકોએ આજે મોટા થઈને પોતાની વંશપરંપરાગત આવડત જાળવી રાખીને માન્યામાં ન આવે એવા કારસ્તાનો કરી બતાવ્યા હતા અને હવે શાંતિથી એક પ્રતિષ્ઠિત જીવન જીવી રહ્યા હતા અને પોતાના સમગ્ર સમાજ – કબીલાને પણ એક પ્રતિષ્ઠિત જીવન આપ્યું હતું.

-----------------------

અમરેલીની ઘટનાને પાંચ વર્ષ થઈ ગયા હતા અને પોલીસ ચોપડે પણ આ ફાઈલ બંધ કરી દેવામાં આવી હતી. તે જ રીતે સુરતની ઘટનાને પણ ચાર વર્ષ ઉપર સમય થઈ ગયો હતો. જયપુરની ઘટના થોડો સમય ચર્ચામાં રહી પણ એની વાતો પણ ધીમે ધીમે ઠંડી પડી અને બંધ થઈ ગઈ. આ પાંચ વર્ષના સમયગાળામાં એ.સી.પી. અજય શેલતે આ ત્રણ કેસ સિવાયના લગભગ બધા જ કેસ સોલ્વ કર્યા હતા. જેમાં બળાત્કાર, હત્યા, લૂંટ અને તેના જેવા ગંભીર ગુનાનો સમાવેશ થતો હતો. એ.સી.પી. અજય શેલતની કામગીરીની પ્રશંસા કરતા રાજયપાલ શ્રીના હસ્તે પોલીસ ગેલન્ટ્રી મેડલ એ.સી.પી. અજય શેલતને આપવામાં આવ્યો. ભવ્ય સમારોહનું આયોજન કરવામાં આવેલ હતું. પોલીસ મેડલની સાથે સાથે એ.સી.પી. અજય શેલતને પ્રમોશન અને ટ્રાન્સફર બંને આપવામાં આવી. એ.સી.પી.માંથી સી.પી.  અને ટ્રાન્સફર અમદાવાદથી રાજકોટ.

--------------------------------

બીરવા અને રધુનંદનના લગ્નની તૈયારી પૂરજોશમાં ચાલી રહી હતી. આમંત્રણ પત્રિકા લખાઈ ગઈ હતી. ઉદય ટ્રસ્ટની સાથે સંકળાયેલ મહત્વના લોકોને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું. પોતાના લગ્નની કેટલીક પત્રિકાઓ બીરવા અને રઘુનંદને જાતે આપવા જવાનું નક્કી કર્યું હતું અને આવી જ એક પત્રિકા લઈ તેઓ રાજકોટ જવા રવાના થયા. એક સવારે, રાજકોટ પોલીસ કમિશ્નરની કચેરીના મેઈન ગેટ ઉપર આવીને એક ગાડી ઉભી રહી. ગેટ ઉપરના સંત્રીએ નામ પૂછ્યું, બીરવા અને રઘુનંદને પોતાના નામ જણાવી પોતાના આઈ.ડી.કાર્ડ આપ્યા. સંત્રીએ જરૂરી વિગતો નોંધી ગાડી ચેક કરી અંદર પાર્કિંગમાં ગાડી પાર્ક કરાવી. બીરવા અને રઘુનંદને વેઈટીંગ લોન્જમાં થોડી વાર રાહ જોઈ લગભગ પાંચેક મીનીટમાં વેઈટીંગ લોન્જનો લેન્ડ લાઈન રણકી ઉઠ્યો. ફરજ પરના સાર્જન્ટે ફોન રીસીવ કર્યો અને સામે છેડેથી આપવામાં આવેલ સૂચના પૂરી થતા “યસ સર” કહીને ફોનનું રીસીવર ક્રેડલ ઉપર મૂકી બીરવા અને રઘુનંદનની સામે જોઈ કહ્યું, “આપને સર બોલાવે છે. ફર્સ્ટ ફ્લોર, લેફ્ટ હેન્ડ સાઈડ સેકન્ડ કેબીન.” “ઓકે સર” કહી બીરવા અને રઘુનંદન ઉભા થયા અને સાર્જન્ટે દર્શાવેલ ચેમ્બરનો દરવાજો નોક કર્યો અંદરથી અવાજ આવ્યો “કમ ઈન” અને બીરવા અને રઘુનંદન બંને ચેમ્બરમાં દાખલ થયા. સી.પી. રાજકોટ, અજય શેલત એમની ઓફિસ ચેરમાં બેઠા બેઠા બીરવા અને રઘુનંદનને જોઈ રહ્યા હતા.થોડીક ક્ષણો પછી એમના ચહેરા ઉપરની કરડાકીના સ્થાને કિશોરાવસ્થાનું સ્મિત આવી ગયું અને એ જોઈ બીરવા બોલી ઉઠી, “શું ભાઈ, તું પણ આમ ડર લાગે એવી રીતે જોઈ રહ્યો હતો.”

બીરજુ બીરવા ભાગ-19

 

 બીરજુ બીરવા ભાગ-19

બીરજુને પોતાની યોજના જણાવ્યે એક મહિનાનો સમય પસાર થઈ ગયો હતો. સામખિયાળીમાં ઉદય નામના ટ્રસ્ટની ઓફિસનું ઓપનીંગ થઈ રહ્યું હતું. મુખ્ય ટ્રસ્ટી તરીકે બીરવા પરિહાર અને રઘુનંદન પરિહાર હતા. સ્થાનીક રાજકીય વ્યક્તિઓ ઉપસ્થિત હતા.  ઉદય ટ્રસ્ટની ઓફિસે બે વડીલો નિયમિત બેસતા મંગળદાસ પરિહાર અને જગજીવન પરિહાર.

ઉદય ટ્રસ્ટની પ્રવૃત્તિ ધીમે ધીમે વિસ્તરી રહી હતી. વંદિતા પરિહાર અને તેની સહેલીઓ કચ્છના નાનામાં નાના ગામડા સુધી પહોંચી ગઈ હતી. કચ્છી ભરતકામ કરતી સ્ત્રીઓને તેમના ભરતકામની કળા બદલ સારી એવી રકમ મળતી થઈ ગઈ હતી. ઉદય ટ્રસ્ટ દ્વારા કચ્છી ભરતકામ વાળી ચીજ વસ્તુઓ ભારત બહાર પણ અન્ય દેશોમાં વેચાવા લાગી હતી. ઘીમે ધીમે કચ્છી ભરતકામની ચીજ વસ્તુઓ સાથે, શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ પણ ઉદય ટ્રસ્ટ દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી.

સમય પસાર થતો ગયો અને ઉદય ટ્રસ્ટની ખ્યાતિ અને પ્રસિધ્ધિ પણ વધતી ગઈ સાથે સાથે આવક પણ. આખરે ભાડાની ઓફિસના બદલે ઉદય ટ્રસ્ટની પોતાની માલિકીની ઓફિસના બિલ્ડીંગનું ઉદ્ઘાટન થવાનું હતું. કચ્છના સ્થાનિક ધારાસભ્યના હાથે દિપ પ્રાગટ્ય કરાવવાનું હતું.

--------------------

ગાયકવાડ હવેલી પોલીસ સ્ટેશનમાં એન્ટ્રી ગેટ પાસે એક વેગન આર કાર આવીને ઉભી રહી. એન્ટ્રી ગેટ ઉપરના હવાલદારે આવનારનું નામ અને કારણ પૂછ્યું, ગાડીમાં ડ્રાઈવીંગ સીટ ઉપર બેઠેલ યુવતી નીચે ઉતરી અને પોતાનું કાર્ડ આપ્યું બીરવા પરિહાર ટ્રસ્ટી ઉદય ટ્રસ્ટ અને જણાવ્યું કે, “એ.સી.પી. અજય શેલત સરને ઈન્વીટેશન કાર્ડ આપવા માટે મળવું છે.” ઈન્ટરકોમ ઉપર એ.સી.પી. અજય શેલતને જાણ કરવામાં આવી. ફોન ઉપરની સૂચનાને અનુસરીને, ગેટ ઉપરના હવાલદારે ગાડી પાર્ક કરવાની સૂચના આપી, આવનારને ચેક કરીને વેઈટીંગ રૂમમાં બેસાડ્યા. થોડીવારમાં જ એ.સી.પી. અજય શેલત વેઈટીંગ રૂમમાં આવ્યા. પ્રભાવશાળી વ્યક્તિત્વને પરિચયની જરૂર નથી હોતી. એ.સી.પી. અજય શેલતની  પ્રતિભા જ એમનો પરિચય આપી રહી હતી. આમંત્રણ આપવા આવનાર પોતાની ચેર ઉપરથી ઉભા થઈ ગયા અને આદર પૂર્વક નમસ્કાર કર્યા. “બોલો શું લેશો ચા કે કોફી?” એ.સી.પી. અજય શેલતે પૂછ્યું “ના સર કંઈ જ નહિ. આપને આ આમંત્રણ કાર્ડ આપવાનું છે.” કહીને યુવતીએ પોતાના હાથમાં રહેલ કાર્ડ એ.સી.પી. અજય શેલત તરફ લંબાવ્યું. “મારું નામ બીરવા પરિહાર અને આ રઘુનંદન પરિહાર. અમે, કચ્છના સામખિયાળીમાં ઉદય ટ્રસ્ટ ચલાવીએ છીએ.” કહીને બીરવાએ પોતાનો અને પોતાના ટ્રસ્ટનો તથા ટ્રસ્ટની કામગીરીનો સંક્ષિપ્તમાં પરિચય આપ્યો. “ઓકે આઈ વીલ ટ્રાય માય લેવલ બેસ્ટ ટુ એટેન્ડ ધ ફંકશન એન્ડ થેન્ક્સ ફોર ઈન્વાઈટીંગ મી.” કહીને એ.સી.પી. અજય શેલત ઉભા થયા એટલે બીરવા અને રઘુનંદન પણ ઉભા થઈને રજા લીધી.  નિયત દિવસે ઉદય ટ્રસ્ટની પોતાની માલિકીની ઓફિસના ઉદ્ઘાટનનો પ્રસંગ ખૂબ જ સરસ રીતે શરૂ થયો. સ્થાનિક રાજકીય વ્યક્તિઓ, પોલીસ અધિકારીઓ, ટ્રસ્ટ સાથે એક યા બીજી રીતે સંકળાયેલ વ્યક્તિઓ અને ટ્રસ્ટના લાભાર્થીઓ ખૂબ મોટી સંખ્યામાં હાજર રહ્યા. આખા સમારંભ દરમ્યાન બીરવાનું ધ્યાન વારેવારે મેઈન ગેટ તરફ જતું હતું જાણે કે કોઈની રાહ જોઈ રહી હોય. જગજીવન પરિહાર ઉર્ફે જગો અને મંગળદાસ પરિહાર ઉર્ફે મંગો એક બાજુ શાંતિથી બેઠા હતા એમના ચહેરા ઉપર આનંદ દેખાઈ આવતો હતો. આખો પ્રસંગ ખૂબ જ સરસ રીતે પૂર્ણ થયો. બીરવાના ચહેરા ઉપર આનંદના ભાવ હતા સાથે સાથે એનો ચહેરો થાકની ચાડી પણ ખાતો હતો પણ એની આંખોમાં એક અજબ નારાજગી દેખાઈ આવતી હતી.

સામખિયાળીમાં ઉદય ટ્રસ્ટનું નામ અને પ્રતિષ્ઠાની સુવાસ ફેલાઈ રહી હતી. જગજીવન પરિહાર અને મંગળદાસ પરિહારે પણ નવી ઓળખ મુજબના નામોથી સંબોધવાની આદત પાડી દીધેલ હતી. ઉદય ટ્રસ્ટની એક્ટીવીટી સરસ રીતે ચાલી રહેલ હતી. જગજીવન ઉર્ફે જગો અને મંગળદાસ ઉર્ફે મંગો પોતાની નવા નામ અને સમાજમાં ઉભી થયેલી નવી ઓળખાણથી ખુશ પણ થતા હતા અને નવી પેઢીની સારી કામગીરી જોઈને હરખાતા પણ હતા. એક સાંજે જગજીવન અને મંગળદાસ એમના મકાનના ફળિયામાં સામ સામે બેઠા નિરાંતની પળો માણી રહ્યા હતા. કંઈક કામસર બીરવા એમની સામેથી પસાર થઈ બીરવાને જોઈને એકાએક મંગો ઉર્ફે મંગળદાસ કંઈક વિચારે ચઢી ગયો. “શું વિચારે છે.?” “યાર, આ બીરવાને સારૂ ઠેકાણું મળશે.?” “હા, તારી વાત તો સાચી છે. મારે પણ રઘાને પરણાવવો છે. પણ હવે આ છોકરાઓને પૂછ્યા વગર તો કંઈ કરાશે નહિ. એક કામ કરીએ સાંજે બધાને પૂછી લઈએ કોઈનું મન ક્યાંય માન્યુ હોય તો એમની મરજી એ આપણી મરજી.” નવી વિચારધારાને અનુરૂપ જગજીવન ઉર્ફે જગાએ પોતાનો મત રજૂ કર્યો.

એ સાંજે સામખિયાળીના મકાનના ફળિયામાં બધા જ ભેગા બેઠા હતા. જગા અને મંગાના ચહેરા ઉપર વધતી જતી ઉંમર સ્પષ્ટ દેખાઈ રહી હતી. વધતી જતી ઉંમરના કારણે શરીરની શક્તિ ઘટી રહી હતી. જગા અને મંગાની પેઢીના કેટલાક વ્યક્તિઓ પંચમહાભૂતમાં વિલીન થઈ ગયા હતા. એમની સામે, એમની જ નવી પેઢી બેઠી હતી. એ પેઢી કે જેણે અભ્યાસ અને આવડતથી હાલમાં સમાજમાં એક પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત કરી હતી, નામના મેળવી હતી. જગો અને મંગો એટલે જગજીવન અને મંગળદાસ મૌન બેઠા સામે બેઠેલ નવી પેઢીને જોઈ રહ્યા હતા અને પોતાનો ભૂતકાળ જોઈ રહ્યા હતા. આખરે, જગાએ પોતાનું મૌન તોડ્યું અને કહ્યું, “બાળકો, આજે અમારે અમારા મનની વાત તમને કરવી છે. આમ તો અમારી ચિંતા તમને કહેવી છે. અમે હવે ખર્યા પાન કહેવાઈએ. અમારી પેઢીના ઘણા બધા જતા રહ્યા અને અમે પણ વહેલા કે મોડા ચાલ્યા જવાના. જો જૂના ધંધામાં અને જૂની પરંપરામાં હોત તો તમને પૂછ્યા વગર જ તમારા સગપણ નક્કી કરી નાખ્યા હોત. પણ બીરજુ એટલે બીરવાની આવડત જોઈ, એની માંગણી મુજબ એને અને રઘાને અને પછી તમને બધાને ભણાવ્યા. તમે તમારૂં ભણતર અને પેઢી દર પેઢી લોહીમાં રહેલી કળા બંનેનું પ્રમાણ અનેક વખત અમને આપ્યું. એટલે આજે તમને જ સીધું પૂછી લઈએ કે તમારામાંથી જેનું મન જ્યાં માન્યું હોય તે કોઈ સંકોચ વગર જણાવો તો અમને આનંદ થશે અને અમે બેઠા છીએ ત્યાં સુધી અવસર પ્રસંગ લઈ લઈએ.”

બીરવા સહિત લગભગ દરેક માટે આ વાત આશ્ચર્યજનક હતી. એક સમયના ખૂંખાર ઠગ આટલી લાગણીશીલ ભાષામાં વાત કરે એ માનવું એમના માટે થોડું અધરું હતું. જગાની વાત સાંભળી બીરજુ ઉર્ફે બીરવાએ રઘુ ઉર્ફે રઘુનંદનની સામે જોયું બંનેના ચહેરા ઉપર સ્મિત આવી ગયું. જગા અને મંગાની નજરોથી એમના સંતાનોના ચહેરા ઉપર આવેલ સ્મિત છાનું ન રહ્યું બંનેએ એકબીજાની સામે જોયું અને એ બંનેના ચહેરા ઉપર પણ સ્મિત આવી ગયું. જાહેરમાં તો બંનેમાંથી કોઈએ પોતાના સંતાનોને કંઈ જ ન કહ્યું કે પૂછ્યું પણ બીજા દિવસે સવારે મંગળદાસ ઉર્ફે મંગાએ બીરવા ઉર્ફે બીરજુને પૂછ્યું બેટા રઘુને લઈને તારો શું અભિપ્રાય છે. શેના માટે બાપુ પોતે જાણે સમજી નથી એવા ભાવ સાથે બીરજુએ પોતાના પિતાને સામે પૂછ્યું. બેટા તું ભલે ભણીને હોંશિયાર થઈ ગઈ પણ તારા બાપુને બુધ્ધુ બનાવી શકે તેટલી પણ હોશિયાર નથી થઈ. બીરજુ શરમાઈ ગઈ અને મંગાને પોતાનો જવાબ મળી ગયો. બીજી બાજુ, જગા અને રઘા વચ્ચે પણ કંઈક આવો જ સંવાદ થઈ રહ્યો હતો અને એ સંવાદના અંતે જગાને પણ પોતાનો જવાબ મળી ગયો.

બીરજુ બીરવા ભાગ-18

 

 બીરજુ બીરવા ભાગ-18

“મારો આ નિર્ણય વ્યક્તિગત છે પણ એના દૂરોગામી પરિણામો મને અને આપણે બધાને સારા મળશે એવું મારૂં માનવું છે.” પોતાના નિર્ણય અંગેનો ખુલાસો કરતા બીરજુએ એના પિતા મંગા સહિત બધાને જણાવ્યું અને આગળ કહ્યું, “આપણે આ ધંધો શેના માટે કરીએ છીએ પૈસા માટે બરાબરને? પણ આપણું ભવિષ્ય શું? કાયદો દિવસે દિવસે વધુને વધુ કડક થઈ રહ્યો છે. આ છેલ્લી ઘટના જ જોઈ લો. કેટકેટલી લેટેસ્ટ ટેકનોલોજી વાળા સાધનો આવી ગયા છે. કોમ્પ્યુટર અને ઈન્ટરનેટના કારણે એક જગ્યાની માહિતી બીજી જગ્યાએ સેકંડમાં પહોંચી જાય છે. આ બધા મુદ્દા જોઈએ તો આપણી પકડાવવાની શક્યતા દિવસે અને દિવસે વધતી જાય છે. પહેલાં હતુ કે ગામ બદલી નાખીએ નામ બદલી નાખીએ તો પકડાવવાની બીક નહિ, પણ હવે, સીસીટીવી, મોબાઈલ, ઈન્ટરનેટ, જીપીએસ, સેટેલાઈટ લાઈવ ફૂટેજ આ બધામાં પકડાઈ જવાની શક્યતા વધી ગઈ છે. રહી વાત પૈસાની તો ભગવાનની દયા અને આપણા બધાની મહેનત અને આયોજનના કારણે છેલ્લા કામમાં આપણને ઘણું મળી ગયું છે. મારી પાસે આગળની યોજના પણ તૈયાર છે જ.”

જગા અને મંગાએ એક બીજાની સામે જોયું. થોડીવાર મૌન છવાઈ રહ્યું. આખરે જગાએ કહ્યં, વિચારીએ આવતીકાલે રાત્રે મળીને નિર્ણય લઈશું. કહીને જગો પોતાના ખાટલા ઉપરથી ઉભો થઈ ગયો. ઈશારો સ્પષ્ટ હતો બધાને વિખેરાઈ જવાની સૂચના હતી. બીરજુએ પોતાના રૂમમાં જઈને એક બેગ ખોલી એમાં એક કી પેડ વાળો ફોન હતો. જેની બેટરી અલગ કરીને મૂકેલી હતી. બેટરી મોબાઈલમાં ઈનસર્ટ કરી ફોન સ્વીચઓન કર્યો. થોડી વારમાં એક મેસેજ બ્લીન્ક થયો, “વેનીશ એવરીથીંગ એન્ડ ફાસ્ટ.” મોબાઈલ સ્વીચઓફ કરી બેટરી બહાર કાઢી મૂકી દીધી. બેડ ઉપરથી ઉઠીને બીરજુ ચિંતાથી આમથી તેમ આંટા મારવા લાગી.

સવારે શીરામણથી પરવારીને બીરજુએ કુંદન, રઘો અને એની ઉંમરના વ્યક્તિઓ બીરજુના રૂમમાં બેઠા હતા. બધાએ પોતાના નવા સરદાર તરીકે બીરજુને સ્વીકારી લીધેલ એટલે બીજા કોઈ મતમતાંતરની શક્યતા ન હતી. બીરજુએ સીધુ જ કીધું, “આપણે આ જગ્યા આવતીકાલે ખાલી કરી નાખવાની છે. સો પેકઅપ ફાસ્ટ એન્ડ ટુ ડે.” “પણ સરદાર અને બાકીનાને કેવી રીતે સમજાવીશું. હું મળી લઉ છું. એમને.”  વાત પૂરી કરી બીરજુ એના પિતા અને ટોળીના જુના સરદાર મંગાને મળવા એના રૂમમાં ગઈ. લગભગ અડધો કલાક ચર્ચા ચાલી હશે એ પછી મંગાએ જગાને બોલાવવા સૂચના આપી એટલે જગો પણ મંગાના રૂમમાં આવ્યો. બંધ બારણે વાત થઈ પણ એ પછી ઘરની કામગીરીમાં વેગ આવી ગયો. સાંજે જમવાનું પતાવીને બધા ચોકમાં ભેગા થયા. કોઈપણ પ્રકારની પ્રસ્તાવના કે પૂર્વભૂમિકા વગર, જગાએ સીધો જ આદેશાત્મક સ્વરે નિર્ણય જણાવ્યો. “આવતીકાલ સવારે અંહિથી નીકળી જવાનું છે. સહુ થી છેલ્લે હું અને મંગાનો પરિવાર નીકળીશું. બાકી તમારે બધાએ કેવી રીતે કયારે નીકળવાનું અને ક્યાં ભેગા થવાનું તે તમને બીરજુ કહી દેશે.” કહીને જગાએ બીરજુની સામે જોયું. બીરજુએ એની ઉંમરના દરેક વ્યક્તિને એક ફોલ્ડર આપ્યું અને કહ્યું, “આમાં તમારા બધાને ક્યારે નીકળવાનું અને ક્યાં ભેગા થવાનું અને શું લઈને જવાનું તેની બધી જ માહિતી છે. પંદર દિવસ પછી પાછા બધા જ ભેગા થઈશું.”  નવી પેઢીના છોકરાઓની કાર્ય પધ્ધતિ જગા અને મંગાની પેઢીના લોકોને સમજણમાં બહુ આવતી નહિ. પણ નવી પેઢીના છોકરાઓ જે રીતે સરળતાથી મોટા મોટા કામ કરી રહ્યા હતા તે જોતા એ લોકો નવી પેઢીના વ્યક્તિઓના કામમાં પૂરો સહકાર આપતી હતી. કુંદન, રઘો, વંદના બધા જ પોતપોતાના કામમાં લાગી ગયા હતા.

એ પછીના પંદર દિવસમાં હડિયોલનું એ ઘર ધીમે ધીમે ખાલી થવા લાગ્યું. મકાન માલિક એક ઉંમર લાયક પટેલ હતા. એમની સાથે જગાએ ભાડાનો હિસાબ પતાવ્યો. મકાન માલિકે આમ ઓચિંતુ મકાન ખાલી કરવાનું કારણ પૂછ્યું તો જગાએ જણાવ્યું કે એમના વતન માતાનો મોટો અવસર છે અને એ પછી અમે ત્યાં જ રહેવા વિચારીએ છીએ. મકાન માલિકને એક મહિનાનું ભાડું વધારે ચૂકવીના રામ રામ કર્યા.

બીરજુના પ્લાન મુજબ અલગ અલગ સમયે હડિયોલથી નીકળેલ ગ્રુપના સભ્યો પૂરા પંદર દિવસ પછી બીરજુએ કહેલ જગ્યાએ ભેગા થયા હતા.

બીજા દશેક દિવસ પછી ફરીથી રાત્રે જમવાનું પરવારીને મંગો, જગો, બીરજુ, રઘો, કુંદન, વંદના અને બીજા બધા જ ભેગા થયા હતા. જગાએ બીરજુને જણાવ્યું કે, અમે પણ હવે નથી ઈચ્છતા કે, આ ધંધો આગળ વધારીએ. પણ બીજુ શું કરીશું તે પણ અમને ખબર નથી.

બીરજુએ એક સ્મિત કર્યું અને કહ્યું, “આપણું એક ટ્રસ્ટ શરૂ થવા જઈ રહ્યું છે.તમામ પ્રકારની ગેરકાયદેસરની પ્રવૃત્તિઓ હવે બંધ અને સમાજના જરૂરીયાતવાળા વ્યક્તિઓને મદદ કરવાનું શરૂ સાથે સાથે આપણી આવક પણ થતી રહેશે.”

જગાને આ વાતમાં કોઈ જ ખબર પડી નહિ એટલે એણે પૂછ્યું આ શું કહેવાય

“કાકા, જુઓ તમે અમને બધાને ભણવા દીધા. અમારામાંથી બધા અલગ અલગ વિષયોમાં ભણ્યા અને તૈયાર થયા. અમારા ભણતરની પાછળનો તમારો સમય અને નાણાં ખોટા નથી ગયા તે અમે સાબિત પણ કરી આપ્યું. પૈસાની હવે આપણને કોઈ ખાસ જરૂર નથી. હવે આપણે સરકારની પરવાનગી લઈ એક ટ્રસ્ટ સાદી ભાષામાં કહીએ તો એક મંડળ બનાવવું છે. જરૂરીયાત વાળા વ્યક્તિઓને મદદ કરવાનું કામ કરીશું. જે છોકરાઓને ભણવું હોય તેમને ભણાવીશું.” જગાએ કહ્યું, “આ બધું તો બરાબર પણ આમાં આવક ક્યાંથી આવી. જુઓ કચ્છમાં કચ્છી ભરતકામ કરતી બહેનો છે. જેમની પાસે કારીગરી છે. કચ્છની આ કારીગરીને ઈન્ટરનેટના માધ્યમથી દૂરદેશમાં ફેલાવી આવી કારીગરી વાળી વસ્તુઓનું વેચાણ કરી તેના દ્વારા આવક મેળવીશું.”  બીરજુએ પોતાની યોજના ટુંકમાં કહી સમજાવી.  

બીરજુ- બીરવા ભાગ-17

 

બીરજુ- બીરવા ભાગ-17

 

રાજસ્થાનના સિરોહીથી અમદાવાદ તરફ આવતી બસોમાં સિરોહીથી એક મજૂર પરિવાર ચઢયો આશરે દશેક માણસોનું ટોળું હશે. પોતાના સામાનના પોટલા બાંધેલા હતા અને પોટલામાંથી એમના જૂના પૂરાણા કપડા અને જરૂરીયાતના વાસણો બહાર ડોકિયું કરી રહ્યા હતા. બસના કંડક્ટરે આટલો સામાન બસમાં લઈ જવાની ના પાડતા, એ લોકો કગરી ઉઠ્યા છેલ્લે રસ્તો કાઢવામાં આવ્યો કે રાજસ્થાન બોર્ડર ક્રોસ કર્યા બાદ જે પહેલું સ્ટેશન આવે ત્યાં આ લોકોએ ઉતરી જવાનું. પેલા મજૂરો લાચારીથી સંમત થયા. એમને અમદાવાદ સુધીની ટિકીટ આપવામાં આવી અને ટિકિટ જેટલા જ પૈસા સામાનના કંડક્ટરે લીધા ગુજરાતની બોર્ડરમાં બસ દાખલ થઈ અને અમીરગઢ સ્ટેશન આવતા જ બસ કંડક્ટરે મજૂરોને તેમના સામાન સહિત નીચે ઉતારી દીધા. લાચાર મજૂરોએ પોટલા માથે ઉચકીને ચાલવાનું શરૂ કર્યું.

પંજાબ, ગુરૂઓની ધરતી, દિલદાર અને ભલી કોમ તરીકે ઓળખાતા શીખ લોકોની ધરતી. પંજાબ પાસીંગની એક ટ્રક આ મજૂરોની આગળ થોડાક અંતરે ઉભી રહી ગઈ. “ઓય કીથે જાણા હૈ?” પંજાબી લહેકામાં કંડક્ટર સાઈડ બેઠેલ સરદારજીએ પાછળ આવતા મજૂરોને પૂછયું., “અમારે હિંમતનગર જાવું છે. બસ વાળાએ અંહિ ઉતારી દીધા.” લાચાર અવાજમાં મજૂરોના આગેવાન જેવા લાગતા એક વ્યક્તિએ કહ્યું. કંડક્ટર સાઈડ બેઠેલ સરદારજીએ ડ્રાઈવર સાઈડ બેઠેલ સરદારજીની સામે જોયું જાણે આંખો વાંચી લીધી હોય તેમ ડ્રાઈવર સાઈડના સરદારજીએ માથું હકારમાં હલાવ્યું એટલે કંડકટર સાઈડ વાળા સરદારજીએ ટ્રકની નજીક આવીને ઉભેલા મજૂરોને કહ્યું, “ઓય બાદશાહો પીછે બેઠ જાઓ. હિંમતનગર સે પહેલે છ્ડ દેંગે.” “આભાર, મારા વીરા ભગવાન તને ઘણું આપે.” મજૂરોના ટોળામાં રહેલી એક સ્ત્રીએ સરદારજીને કહ્યું અને બધા જ મજૂરો ટ્રકમાં પાછળની તરફ તેમના સામાન સાથે ગોઠવાઈ ગયા. હિંમત નગરથી બે કિલોમીટર પહેલા ટ્રક સાઈડ ઉપર ઉભી રહી અને કંડક્ટરે બુમ મારી, “ઓય ઈથે ઉતર જાવ સબ લોગ.” એટલે પેલા મજૂરો તેમના સામાન સાથે ઉતરી ગયા. મજૂરોના આગેવાન જેવા લાગતા એક વૃધ્ધ વ્યક્તિએ પૈસા આપવા પૂછતા સરદારજીએ ના પાડી અને ટ્રક લઈને આગળ વધી ગયા. આસપાસ કોઈ જોતું નથી તેની પૂરતી ખાતરી કર્યા બાદ ટોળામાંની સ્ત્રીએ મોબાઈલ કાઢી એક નંબર ડાયલ કર્યો અને કંઈક સૂચના આપી. થોડી જ વારમાં એક જીપ આવી અને મજૂરો એમના સામાન સહિત જીપમાં ગોઠવાઈ ગયા અને જીપ રવાના થઈ. સીધા જ હડિયોલ ખાતેના ઘરે જવાના બદલે, બીરજુએ જીપ એક હોટલ પાસે ઉભી કરાવી હોટલમાં બનાવટી આઈ ડી ઉપર એક રૂમ રાખ્યો અને મજૂરોને વેશ બદલી અને સામાન્ય પહેરવેશ ધારણ કર્યો અને રોકડ રકમ પોટલામાંથી અલગ અલગ બેગમાં શીફ્ટ કરી દરેકને એક એક બેગ આપી અડધા અડધા કલાકના અંતરે હોટલમાંથી હડિયોલ ખાતેના મકાનમાં રવાના કર્યા અને છેલ્લે પોતે ચેક આઉટ કર્યું.

બે મહિનાથી લગભગ શાંત રહેલ મકાનમાં આજે ચહલ પહલ હતી. અલગ અલગ જગ્યાએ નોકરી કરતા, ઘરના બધા જ યુવાનો આજે પોતાના ઘરે પરત આવ્યા હતા. સફરનો થાક ઉતારી, બધા ફ્રેશ થયા. બીરજુ એ સાંજે જમ્યા પછી ભેગા થવાની સૂચના આપી.

સાંજે જમવાનું પરવારીને ચોકમાં મંગો, જગો, બીરજુ અને બીજા સાથીઓ ગોઠવાઈ ગયા. બીરજુએ સીધી જ મુદ્દાની વાત કરી, “હવે આગળ આ ધંધો નથી કરવો.” બીરજુના આવા નિર્ણયથી હાજર દરેકના ચહેરા બદલાઈ ગયા અને ઘણા ચહેરાઓ ઉપર અણગમાના ભાવ ઉપસી આવ્યા.

“મારા આ નિર્ણય સાથે જે કોઈ સંમત ન હોય તે સરદારને જણાવી શકે છે. આ નિર્ણય મારો છે વ્યક્તિગત છે. સરદારનો નહિ.”

ટોળીના સરદાર તરીકે જગાની નિયુક્તિ થઈ ચૂકી હતી તો પણ જગાએ મંગાની સામે જોયું. પછી મંગાએ કહ્યું, “બેટા તારા આ નિર્ણય પાછળનું કારણ..?”

----------------------

“સર, હિંમતનગર પાસે એક નાનકડું ગામ છે હડિયોલ ત્યાં છેવાડાના મકાનમાં શંકાસ્પદ એક્ટીવીટી જોવામાં આવી છે. ખાસિયત એ છે કે, અમરેલી, સુરત અને હાલમાં રાજસ્થાનની ઘટના, આ ત્રણે ઘટના પછી થોડા દિવસો આ મકાનમાં ચહલ પહલ રહેતી હોય છે. મને મારા નેટવર્કથી માહિતી મળી.” કેતવે પોતાને મળેલી માહિતી એ.સી.પી. અજય શેલતને આપી.

“તારી માહિતી અને અનુમાન બંને સાચા હોઈ શકે છે પણ માત્ર આટલી માહિતી ઉપરથી કોર્ટ ટ્રાન્સફર વોરંટ કે સર્ચ વોરંટ નહિ આપે. આખો જિલ્લો બદલાઈ જાય છે.” પોતાના અનુભવનો નીચોડ દર્શાવતા એ.સી.પી. અજય શેલતે કહ્યું.

“સર, ઓફિશીયલી તપાસ ન થઈ શકે પણ અનઓફિશીયલી તપાસ કરીએ તો શક્ય છે કે, કોઈ નક્કર પૂરાવો અથવા સ્કેચને મળતા આવતા વ્યક્તિઓ મળી જાય પછી લોકલ પોલીસની મદદથી એરેસ્ટ કરી શકાય અને આગળ વધી શકાય.” કેતવે પોતાનો અભિગમ રજૂ કર્યો.

“હમમ, વાત સાચી છે એક કામ કર તું એક અઠવાડિયાની રજા લઈ લે અને એ બાજુ ફરતો આવ. સિવીલ ડ્રેસમાં જજે એટલે બહુ કોઈને ખ્યાલ ન આવે.” એ.સી.પી. અજય શેલતે કેતવને સૂચના આપી.

 

“યસ સર, જયહિંદ.” કહી સેલ્યુટ કરીને કેતવ એ.સી.પી. અજય શેલતની ઓફિસમાંથી બહાર નીકળ્યો.

કેતવના નીકળ્યા પછી, એ.સી.પી. અજય શેલતે પોતાની બેગમાંથી એક સાદો કી-પેડ વાળો ફોન કાઢ્યો એમાં બેટરી ઈનસર્ટ કરી ફોન સ્વીચઓન કર્યો અને એક નંબર ઉપર મેસેજ કર્યો મેસેજ સેન્ડ થઈ ગયાની ખાતરી કરીને ફોન સ્વીચઓફ કર્યો અને બેટરી કાઢીને પાછો હતો તેમ બેગમાં મૂકી દીધો.

બીરજુ- બીરવા ભાગ - 16

 

ભાગ-16

રૂમ નં. 205માં દરવાજાની સામેની દિવાલે ગોઠવેલા સોફામાં એક રાજવી પરિવારનો દેખાતો વ્યક્તિ બેઠો હતો. માથે રાજસ્થાની ઢબની પાઘડી, સફેદ કુરતો અને પાયજામો મોઢા ઉપર રાજવી ઠાઠ એના ચહેરા ઉપર દેખાતો હતો. રહેમતઉલ્લાને આવેલ જોઈ એણે ઉભા થઈને કહ્યું, “વેલકમ રહેમતઉલ્લાજી, આશા છે કે આપને કોઈ તકલીફ નહિ પડી હોય.

ના ખાસ કોઈ તકલીફ નથી પડી. બસ આપ પાર્સલ આપો એટલે વેરીફાઈ કરીને અમો પરત નીકળીએ.

જરૂર કહી એણે હાથથી ઈશારો કર્યો એટલે એક વ્યક્તિ અંદર જઈને હાથમાં એક થાળ સાથે પરત આવ્યો થાળ ઉપર કપડું ઢાંકેલું હતું. કુંદનસિંહે કપડું હટાવ્યું કપડાની નીચે આશરે ચાડા-ચાર ફૂટની ઉંચાઈની પંચધાતુની એક જુની એન્ટીક મૂર્તિ હતી. મૂર્તિની બનાવટ કહી આપતી હતી કે મૂર્તિ આશરે છ સો વર્ષથી વધુ જૂની હોવી જોઈએ. આ આપનું પાર્સલ અને આ આપના પાર્સલનું સર્ટીફીકેટ કહીને કુંદનસિંહે એક ફોટા સહિતનું સર્ટીફીકેટ રહેમતઉલ્લાને આપ્યું. રહેમતઉલ્લાએ પોતાના પર્સમાંથી એક ફોટોગ્રાફ કાઢીને મૂર્તિ સાથે સરખાવવા લાગ્યો. ફોટોગ્રાફની પાછળની બાજુમાં મૂર્તિનો ડેટા લખેલો હતો તે ડેટાને સર્ટીફીકેટ સાથે સરખાવ્યો. બંને ડેટા મેચ થતા હતા અને ફોટોગ્રાફમાં રહેલ મૂર્તિ અને કુંદનસિંહના માણસના હાથમાં રહેલ મૂર્તિ બંને સરખી જ હતી. તો પણ રહેમતઉલ્લાના ચહેરા ઉપર સંતોષની ભાવના દેખાતી ન હતી એટલે, કુંદનસિંહે કહ્યું, આપને આ મૂર્તિની એક ખાસ વાત કહું કહીને મૂર્તિ હાથમાં લીધી અને ઉંધી કરી મૂર્તિની બેઠકનો ભાગ રહેમતઉલ્લાની સામે કર્યો, આ રાજપરિવારની ખાસ મુદ્રા છે કહીને બેઠકના ભાગે એક કમળ અને એક કટારના નિશાન તરફ આંગળી કરી. આ ખાસ મુદ્રા અંગે કોઈપણ જગ્યાએ ઉલ્લેખ કરેલો નથી. માત્ર રાજ પરિવારના અને રાજપરિવાર સાથે સંકળાયેલા વ્યક્તિઓને જ આ અંગેની જાણ છે. રહેમતઉલ્લાના ચહેરા ઉપર ખુશીની લકીર આવી ગઈ. એક સ્પેશીયલ ડિઝાઈન બેગમાં રહેમતઉલ્લાની સામે જ મૂર્તિ પેક કરવામાં આવી અને તે બેગને લોક કરી તેની ચાવી રહેમતઉલ્લાને આપવામાં આવી. રહેમતઉલ્લાએ ચાવી પોતાના પોકેટમાં મૂકીને બેગ લીધી પરસ્પર અભિવાદન કરીને રહેમતઉલ્લાએ રજા લીધી. નીચેના માળ ઉપર આવીને રૂમ નં. 105ના દરવાજાને કુંદનસિંહના માણસે એ જ ખાસ પધ્ધતિથી નોક કર્યો અને અંદરથી દરવાજો ખૂલ્યો. રહેમતઉલ્લાએ પોતાના સાથીઓને બહાર આવવા કહ્યું એટલે પેલી સ્ત્રીએ કહ્યું તમે બધા જ પોતપોતાની બેગ લઈને આવ્યા હતા અને અંહિથી જો બધા પોતાની બેગ લીધા વગર જશો તો નીચે રીસેપ્શન ઉપર જ શંકા પડશે. એક કામ કરો. તમારી બેગમાંથી તમારા કપડા કાઢી લો બાકીના પાર્સલ અમે લઈ લઈએ અને બેગમાં તમને આ મીઠાઈના બોક્ષ ભરી આપીએ જેની ઉપર તમારા કપડા ગોઠવી દો એટલે બેગના આકારમાં પણ ખાસ ફેરબદલ ન થાય. વિચાર ગમી ગયો. રહેમતઉલ્લાએ મૂર્તિવાળી બેગ પોતાની જોડે પોતાના હાથમાં જ રાખી અને બાકીનાઓએ બેગમાંથી રોકડ કાઢી તેના બદલે મીઠાઈના બોક્ષ ગોઠવી દીધા. સોફામાં બેસેલ સ્ત્રીએ ઈશારો કરતા, એના માણસોએ રોકડ પોતાની બેગોમાં ભરવાની શરૂ કરી.  આખી કામગીરી પૂરી થઈ એટલે રહેમતઉલ્લાની સાથે આવેલ માણસો તેમની બેગ સાથે રવાના થયા. એના આશરે એક કલાક બાદ ગુજરાતી વેપારી પોતાના પરિવાર સાથે હોટલમાંથી ચેક આઉટ કરી ગયો. ગુજરાતી વેપારીએ રીસેપ્શન ઉપર ટીપ આપી અને રૂમ સર્વિસ બોયને પણ.

એના એક દિવસ પહેલાં જ જગરૂપસિંહે વિજય પેલેસ હોટલના મેનેજરને પોતાના ગામડે પ્રસંગ હોઈ જવાની રજા માંગી. નવી નોકરી હતી એટલે મેનેજર માટે રજા આપવી નિયમ મુજબ શક્ય ન હતું એટલે જગરૂપસિંહને નોકરીમાંથી એનો હિસાબ કરીને છૂટો કરવામાં આવ્યો હતો.

--------------------------

મુંબઈ પોલીસને મડઆઈલેન્ડ ઉપરથી એક ડેડબોડી મળી આવી હતી. લાશની ઓળખ થઈ ચૂકી હતી મરણજનારનું નામ હતું રહેમતઉલ્લા. અંડરવર્લ્ડ સાથે સંકળાયેલ હોવાનું પ્રાથમિક તપાસમાં બહાર આવ્યું હતું. પોઈન્ટ બ્લેન્ક રેન્જથી ગોળી મારવામાં આવી હતી. વાડીયા એન્ડ સન્સની ઓફિસમાં રઉફ ઉભો ઉભો ધ્રુજી રહ્યો હતો. પોતે જે કમાયો હતો એમાંથી સાત કરોડ વાડિયા એન્ડ સન્સમાં નૂકશાન પેટે જમા કરાવી દીધા હતા અને પોતાનો એક માણસ પણ ગુમાવ્યો હતો. રઉફની પાસે કોઈ જવાબ ન હતો કે આટલી બધી તકેદારી રાખવા છતા પણ એની સાથે આવી રમત કેમ રમાઈ ગઈ. સિરોહીથી પાર્સલ લઈને સહિ-સલામત મુંબઈ આવી ગયા હતા અને વાડિયા એન્ડ સન્સની પ્રાઈવેટ લેબમાં પાર્સલ ચેકિંગ માટે આપ્યું ત્યારે પોલ ખૂલી કે, આ મૂર્તિ છ સો વર્ષ નહિ માત્ર કેટલાક મહિના પહેલા જ મોલ્ડ કરીને બનાવી છે અને આ પંચધાતુની નહિ પણ પિત્તળ, તાંબુ અને કાંસાના મિશ્રણની છે. જેના ઉપર એસિડવોશ કર્યા બાદ લેકર પોલીશ કરી તેને જૂની બનાવવામાં આવી હતી. માત્ર મૂર્તિ જ નહિ પણ એની સાથે આપવામાં આવેલ સર્ટીફીકેટ પણ બનાવટી હતું. વાડિયા એન્ડ સન્સને તો કોઈ નુકશાન ગયું ન હતું પણ રઉફની આખી જીંદગીની બચત જતી રહી હતી.

રહેમતઉલ્લાની હત્યાના સમાચાર એ.સી.પી. અજય શેલતે જાણ્યા. હાથમાં રહેલ ચા ની ચૂસકી લેતા એમના મનમાં એક વિચાર આવ્યો કે આ હત્યા સુરત અને અમરેલીની ઘટના સાથે સંકળાયેલી હશે કે કેમ અને એ જ સમયે કેતવ એ.સી.પી. અજય શેલતની ચેમ્બરમાં દરવાજો નોક કરીને દાખલ થયો એના લેપટોપની સ્ક્રીન એ.સી.પી. અજય શેલતની સામે કરી. “સર, આ જુઓ, કોઈ કુંદનસિંહના નામથી સોશીયલ મીડીયા ઉપર એક પ્રોફાઈલ બનાવવામાં આવી હતી જેમાં ઘણી બધી એક્ટીવીટી થઈ અને હાલમાં આ પ્રોફાઈલ બંધ થઈ ગઈ છે.”

“તો એમાં આપણે શું કરી શકીએ?” એ.સી.પી. અજય શેલતે પૂછ્યું.

“સર, આ પ્રોફાઈલમાં રાજઘરાનાની ચીજ વસ્તુઓની માહિતી જ મૂકવામાં આવી હતી અને હાલ આ પ્રોફાઈલ બંધ થઈ ગઈ છે એટલે મારુ માનવું છે કે, કોઈ એન્ટીક વસ્તુની ગેરકાયદેસર હેરફેર થઈ છે. બની શકે આ સુરત અને અમરેલી ઘટના વાળી ગેંગનું જ કામ હોય.” કેતવે પોતાનું મંતવ્ય રજૂ કર્યું.

“હમમ, પણ કોઈ સબૂત મળે પછી આગળ વધી શકાય. આગળની કોઈ જ ઘટનાના કોઈ નક્કર પૂરાવા, શકમંદ કે સબૂત કંઈ જ નથી મળ્યા. આપણી પાસે છે તો ચાર પાંચ ફોટોગ્રાફ બસ.” એ.સી.પી.  અજય શેલતે કંઈક અંશે નિરાશાથી કહ્યું.

બીરજુ- બીરવા ભાગ 15

 

ભાગ -15

જયપુર પીંક સીટી, રાજસ્થાનના ખૂબસુરત શહેરો પૈકીનું એક. હવા મહેલની બાંધણી અને અને કારીગરી જોવા માટે દેશવિદેશથી સહેલાણીઓ અંહિ આવે છે. જયપુરની એક જુના રાજવી ઢબે બાંધવામાં આવેલ મકાનમાં કુંદનસિંહ ચંપાવત બેઠા હતા, બોમ્બેથી રહેમતઉલ્લા નામનો કોઈ વેપારી એમને સતત મળવાના પ્રયત્નમાં હતા. એમનો જ એક માણસ આજે કુંદનસિંહ ચંપાવતને મળવા આવ્યો હતો. પ્રારંભિક વાતચીત પછી કુંદનસિંહે કહ્યું “મુદ્દાની વાત કરવી હોય અને એક જ મીટીંગમાં નિર્ણય કરવો હોય તો તમારા શેઠને કહેજો. મીટીંગ મારી ટીમ જોડે અને હું કહું ત્યાં થશે તમારો ફોન નંબર આપી દો મારે કુંવર સાહેબના બીજા પણ કામ છે.” સામે બેઠેલ માણસે કહ્યું, “એક ફોન કરી લઉ જો આપને વાંધો ન હોય તો અને પછી જણાવું.” કુંદનસિંહે હાથથી બહાર જઈ વાત કરવાનો ઈશારો કરતા તે માણસ ઉભો થઈને બહાર ગયો અને લગભગ દશેક મિનીટ પછી અંદર આવ્યો. “સર, આપ જ્યારે કહો ત્યારે અને જ્યાં કહો ત્યારે મીટીંગમાં શેઠ આવવા તૈયાર છે. પણ પાર્સલ તમારે લેતા આવવું પડશે.” “સારૂ વાંધો નહિ પણ સામે તમારે પણ તમારું પાર્સલ લેતા આવવાનું થશે. ઉપરના પછી જોઈ લઈશું. ઓકે બાય.” કહીને કુંદનસિંહ ઉભા થઈ ગયા અને સામે બેઠેલ વ્યક્તિ પણ ઉભો થઈ ગયો.

દશેક દિવસ બાદ જયપુરના રેલવે સ્ટેશનના એક પબ્લિક ફોન ઉપરથી એક સામાન્ય માણસે એક ચિઠ્ઠીમાં લખેલ નંબર ડાયલ કર્યો. સામે છેડેથી ફોન રીસીવ થયો એટલે, આ છેડેથી સુચના આપવામાં આવી. “બે દિવસ પછી સવારે 10.00 વાગે સિરોહી સ્ટેશનની સામે હોટલ રાજપૂતાના રૂમ નંબર 105 પાર્સલ લેતા આવજો તમારૂ પાર્સલ સિરોહી જ મળી જશે. રીપીટ, બે દિવસ પછી સવારે 10.00 વાગે સિરોહી સ્ટેશનની સામે હોટલ રાજપૂતાના રૂમ નંબર 105.” ફોન કટ થઈ ગયો અને સામા છેડે રહેલ વ્યક્તિએ  આ માહિતી રહેમતુલ્લાને આપી.

ફોન કર્યાના બીજા દિવસે સિરોહીમાં રેલવે સ્ટેશનની સામેની હોટલ રાજપૂતાનામાં પહેલા માળ ઉપરના પાંચ રૂમ અને બીજા માળ ઉપરના ત્રણ રૂમ એક ગુજરાતી વેપારીએ બુક કર્યા હતા. કુલ આઠ રૂમમાં વીસ જણ રોકાયા હતા. મોટા ભાગના તો પોતપોતાના રૂમમાં જ રહેતા પણ રૂમ નંબર 105માંથી એક વ્યક્તિનું આવન-જાવન ચાલુ હતું.

બીજા દિવસે,  હોટલ રાજપૂતાનાના પાર્કિંગમાં બે કાર આવીને ઉભી રહી એમાંથી કુલ આઠ વ્યક્તિઓ ઉતર્યા, હોટલના રીસેપ્શન કાઉન્ટર ઉપર આવીને રૂમ નં. 105 વિશે પૂછ્યું. રૂમ બુક હતો. એટલે આવનારા મુંઝાયા. એ જ સમયે રૂમ નં. 105માંથી રીસેપ્શન ઉપર ફોન આવ્યો, “આજે અમારા કેટલાક મહેમાન આવશે અમારા રૂમમાં આવવાનું કહે તો અમને જાણ કરજો.” “યસ સર.” એ જ સમયે ઉપરના રૂમમાંથી એક વ્યક્તિ નીચે આવ્યો અને રીસેપ્શન સામે રહેલા વ્યક્તિઓને કહ્યું, “આવો શેઠ, અમારા શેઠ રાહ જોઈ રહ્યા છે.” રીસેપ્શન કાઉન્ટર પાસે રહેલ આઠે વ્યક્તિઓ આવનારની સાથે ઉપરના માળ ઉપર ગયા.

ઉપરના માળે રૂમ નં. 105માં આવનાર આઠ વ્યક્તિઓ દાખલ થયા અને રૂમનો દરવાજો અંદરથી બંધ કર્યો. આવનાર દરેકનું રૂમમાં રહેલ વ્યક્તિએ ચેકિંગ કર્યું કશું જ વાંધા જનક લાગ્યું નહિ. કોઈ હથિયાર, હથિયાર તરીકે વાપરી શકાય તેવી ચીજ કે સ્પાયેકેમ કે રેકોર્ડર કોઈ જ શંકાસ્પદ ચીજ વસ્તુ નથી તેની પાકી ખાતરી કર્યા બાદ શાંતિથી બેસવાની સૂચના આપી. થોડા સમય બાદ રૂમનો દરવાજો એક ખાસ પધ્ધતિથી નોક થયો. અંદરના વ્યક્તિએ પણ સામેથી એક ખાસ પ્રકારે નોક કર્યું અને પછી દરવાજો ખોલ્યો. રૂમમાં એક સ્ત્રી અને ત્રણ પુરૂષ દાખલ થયા. બધાએ ટીપીકલ ગુજરાતી ડ્રેસ પહેર્યો હતો. આવનાર પૈકી સ્ત્રીએ રૂમમાં બેઠેલ આઠે વ્યક્તિઓને આવકાર્યા અને કહ્યુ, “આવવામાં કોઈ તકલીફ નથી પડીને.?” “ના કોઈ ખાસ નહિ. કુંદનસિંહજી ને મળવું છે.”

“કુંદનસિંહજી થોડી વારમાં મળવા આવશે. આપ, આપનું પાર્સલ વેરીફાઈ કરાવી દો.”

આવનાર રહેમતઉલ્લાહ તથા તેના માણસોએ એક બીજાની સામે જોયું. એમના ચહેરા ઉપર શંકા અને ભયની મિશ્રીત લાગણીઓ સ્પષ્ટ દેખાઈ આવતી હતી.

“રિલેક્સ, ચિંતા ન કરો. આપના પાર્સલનું માત્ર વેરીફીકેશન કરવા જ મને કુંદનસિંહજીએ મોકલી છે. એ ઉપરના માળે આપના પાર્સલ સાથે બેઠા છે.”

રહેમતઉલ્લાહએ બાકીના વ્યક્તિઓની સામે જોયું અને પોતાની બેગ આગળ કરી અને કહ્યું, “કુલ આઠ બેગમાં કપડાની નીચે રોકડા છે. પૂરા સાત ખોખા મોટી નોટોના બંડલ આપ ગણાવી લો.” સામેની ખુરશીમાં બેઠેલ સ્ત્રીએ હાથથી ઈશારો કરતા અંદરના રૂમમાંથી નોટો ગણવાનું મશીન બહાર લાવવામાં આવ્યું અને ગણતરી શરૂ કરી. રકમ પૂરી હતી એટલે એણે હાથનો ઈશારો કર્યો એટલે સાથેનો એક માણસ રૂમમાંથી બહાર ગયો. થોડી વારમાં અંદર આવીને એણે સોફામાં બેઠેલ સ્ત્રીના કાનમાં કંઈક કહ્યું. પેલી સ્ત્રીએ હકારમાં માથુ હલાવ્યું અને સામે બેઠેલ વ્યક્તિઓને કહ્યું, “કુંદનસિંહજી માત્ર રહેમતઉલ્લા સાહેબને જ મળશે આપના સામાન સહિત હું અને તમે બધા અંહિયા જ રોકાઈએ છીએ.”

રહેમતઉલ્લા ઉભો થયો એટલે જે વ્યક્તિ ઉપરથી સંદેશો લઈને આવેલ તે તેની સાથે ઉપરના માળ ઉપર ગયો. રૂમ નં. 205ના દરવાજે એક ખાસ પધ્ધતિથી નોક કર્યું અને અંદરથી કમ ઈનનો અવાજ આવતા દરવાજો ખોલીને રહેમતઉલ્લા સહિત બંને રૂમમાં દાખલ થયા.